روابط محبت آمیز حس راحتی آرامش، اعتماد و انگیزش به کودکان می دهد. والدین بـه کودکان می آموزند که چگونه دوستی ها را شکل دهند، احساسات خود را ابراز نمایند و با چالشها روبرو شوند. روابط قوی و مثبت همچنین به کودکان کمک میکند که حس اعتماد همدردی و محبت را در خود بپرورانند و درست را از غلط تشخیص دهند که آن را به عنوان وجدان میشناسیم.

تكامل هیجانی و اجتماعی در کودک یک تا دو سال چگونه است؟

نوپایان در حال ایجاد حس خودآگاهی هستند، یعنی میفهمند که جدا و مستقل از دیگران می باشند. این آگاهی جدید به آنها کمک میکند که درک کنند دیگران تفکرات و احساساتی دارند که می تواند متفاوت از تفکرات و احساسات آنها باشد. این فهم به کودک کمک میکند که حس همدردی در وی بوجود آید. او توانایی تصور کردن خود به جای فرد دیگر و درک احساس دیگران را خواهد داشت.
نوپایان معمولا با دیگر کودکان بازی نمیکنند بلکه کنار آنها به تنهایی بازی میکنند ولی به تدریج به همسالان خود بیشتر علاقمند میشوند کودکان در حوالی سه سالگی بازیهای تعاملی بیشتری با همسالان انجام می دهند. در اینجا مثالی از آنچه که بازی همسالان در نوپایی است آورده شده است.
على 18 ماهه متوجه میشود که یک نوپای بزرگتر (امید) روی ماسه ها بازی می کند. او همراه با بیل خود به امید نزدیک میشود و به دقت بازی امید را نگاه میکند مادر امید می پرسد: آیا تو هم می خواهی بازی کنی؟ علی بعد از تشویق مادرش شروع به کندن یک چاله کنار دوست جدیدش میکند. او همچنان کودک بزرگتر را به دقت تحت نظر دارد و بعضی وقتها به نظر میرسد که کارهای او را تقلید میکند. این دو پسر کنار همدیگر مدتی بازی میکنند تا اینکه مادر امید از او میخواهد تا به خانه بروند.

رفتار والدین برای تکامل هیجانی و اجتماعی کودکان

از فعالیت ها و مهارت های رو به رشد کودک حمایت کنید وقتی که نوپایان را به بازی و اکتشاف ترغیب کنید و اجازه دهید که خود را دنبال کنند بهترین یادگیری را دارند آنها هنگامی مهارت های جدید را یاد میگیرند که اندکی کمک کنید تا بدون آنکه نا امید و سرخورده شوند در حل چالش مهارت پیدا کنند. برای مثال اگر شما نوپای 20 ماهه ای را میبینید که تلاش میکند یک بلوک مربع را در یک سوراخ پازل دایره قرار دهد میتوانید دست او را بر روی سوراخهای مختلف تخته پازل بگردانید تا به او نشان دهید که چگونه مسئله را حل کند سپس هنگامی که محل درست را پیدا کرد به او اجازه دهید که بلوک را در محل درست قرار دهد.

به کودک نوپای خود کمک کنید تا با اعتماد به نفس مسائل را حل کند به کودک وقت مناسب بدهید تا خودش مسائل را حل نماید. مثل هنگامی که میخواهد چکمه های خود را بپوشد وقتی میبینید که او کلافه یا خسته شده‌است در حدی به او کمک کنید که چالش را حل کرده و مهارت پیدا کند.
به عنوان مثال شما میتوانید چکمه ها را به صورت درست جلوی پای کودک خود قرار دهید و به او پیشنهاد کنید هنگامی که میخواهد پاهایش را داخل چکمه وارد کند به یک صندلی یا دیوار تکیه کند. فقط از نتیجه قدردانی نکنید بلکه از روند اجرا نیز قدردانی کنید. هدف این است که کودکتان درباره تلاش خود و نه فقط درباره نتیجه تلاش حس خوبی داشته باشد.
برای مثال وقتی شما متوجه تلاش کودک خود میشوید به او بگویید تو خیلی سخت روی آن پازل داری کار میکنی و مدام فکر میکنی که هر قطعه پازل کجا باید برود این گفتمان و یا موارد مشابه به کودکتان میفهماند که چقدر استمرار وسعی مداوم مهم است.

مراحل تکامل هیجانی و اجتماعی نوزادان 0 تا 3 ماه

حل مشکلات به روش سالم

به کودکان یاددهید که مشکلات را به روش سالم و مناسب حل نمایند. احتمالاً شما متوجه شده اید که نوپایان هر چیزی را همان موقع میخواهند آنها صبور نیستند. همچنین برایشان خیلی سخت است که جلوی خودشان را در انجام فعالیت مورد علاقه شان بگیرند. از نظر تکاملی پیروی از قوانین برای نوپایان سخت است به خصوص وقتی مجبور به تقسیم کردن باشند.
برای نوپایانی که در یک گروه بازی میکنند حمایت زیادی فراهم نمایید. به آنها نشان دهید که چگونه قسمت کردن را بیاموزند میتوانید یک تایمر آشپزخانه را به آنها بدهید تا یک یادآوری بصری در مورد مدتی که باید منتظر بمانند تا نوبتشان بشود داشته‌باشند به آنها کمک کنید که در این زمان با چیز دیگری مشغول باشند.
بازی های مناسب سن کودک را به صورت نوبتی انجام دهید. تلاش کنید که به نوبت یک توپ را شوت بزنید توپ را به نوبت دور یک دایره بچرخانید یا با آب و ماسه با همدیگر بازی کنید. این فعالیت به کودکتان کمک میکند که هنر قسمت کردن را بیاموزد و تمرین کند.
برای کاستن يا اجتناب از اختلافات، حواس کودکتان را پرت کنید، مثلا بگویید: بیایید به ماشین زباله نگاه کنیم یا تمرکز کودکتان را به چیز دیگری جلب کنید؛ من می روم که با خمیر بازی کنم کی دوست داره که بازی کنه؟ نوپایان هنوز قادر نیستند که اختلافات را با بحث و صحبت حل نمایند.

افزایش احساس امنیت و سلامت کودکان

نوپایان بعضی وقتها احساس میکنند که دنیای اطرافشان ترسناک و غیرقابل پیش بینی است. حالا که میتوانند راه بروند احتمال دارد که حتی در داخل خانه یا حیاط احساس کنند که در محیط ناآشنا و غریبه هستند چون از این منظر خانه خود را ندیده‌اند نوپایان میتوانند خودشان را به چیزهایی برسانند که قبلا نمی توانستند؛ این موضوع میتواند آنها را با مشکلات جدیدی روبرو نماید. همانطور که تلاش میکنند که در حفظ تعادل و هماهنگی مورد نیاز برای راه رفتن مهارت پیدا کنند افتادن های بیشتری را تجربه میکنند شما وقتی نوپای خود را تشویق میکنید که دنیای اطراف خود را بررسی نماید، عملاً به حس امنیت او کمک میکنید و برای او حمایت و اطمینانی را که نیاز دارد فراهم مینمایید. همچنین هنگامی که روتینهای روزانه دارید و تغییراتی که به طور قابل پیش بینی شده و منظم روی میدهند به احساس امنیت وی کمک میکنید.
یک پایگاه امن برای نوپای خود باشید به چگونگی دور شدن نوپای خود نگاه کنید. او به عقب نگاه می کند انگار میخواهد چک کند که شما آنجا هستید و بعد به ماجراجویی خود ادامه می دهد. وقتی که
فکر کند خیلی دور شده‌است و یا با یک چیز به نظر ترسناک و نا آشنا روبرو‌شده (مثل صدای ماشین همسایه) پیش شما بر می گردد تا امنیت و آرامش مجدد را بازیابد. وقتی بتوانید یک همراه حمایتگر برای کنجکاوی نوپای خود باشید به او کمک میکنید که یاد بگیرد بزرگ شود و در انجام کارهایش اعتماد به نفس پیدا کند.

جمع بندی

در زندگی روزانه کودکتان روتین ها را برقرار نمایید اگر نوپای شما بداند که منتظر چه چیزی باید باشد احساس امنیت اعتماد به نفس و کنترل بر دنیای اطراف خود را خواهد داشت. سعی کنید روتینهای روزانه را در توالی مشابه و تقریبا در زمان ثابت در هر روز انجام دهید و اگر تغییری در این روتین ها رخ داد از قبل به او اطلاع دهید این موضوع به نوپای شما کمک میکند که بتواند پیش بینی مناسبی داشته و آمادگی و سازگاری با تغییرات روزانه داشته باشد به عنوان مثال میتوانید به کودکتان بگویید بعد از ناهار ما کنار میز نشسته و داستان میخوانیم بعدش من تو را توی تخت میگذارم که یک کمی بخوابی.
دنبال راههایی بگردید تا فرهنگ خانه خود را قسمتی از زندگی معمول روزانه کودکتان بکنید فرهنگ کودک بخش مهمی از هویت اوست.
ارتباطات کودک با فرهنگ خود هویت و اعتماد به نفس او را شکل خواهد داد.
به پرستار کودک نام افراد مهم زندگی را به شکلی که در خانواده گفته‌میشود بگویید و همینطور نام لوازم کودک مثل بطری شیر را یاد بدهید. برای فرزند 12 تا 24 ماهه خود کتابها و موسیقی که مناسب فرهنگ خودتان است انتخاب کنید و زمان خوابیدن و یا رانندگی برایش پخش کنید.