بیش فعالی یا ADHD چیست و علائم آن در کودکان

روزانه حداقل یک مورد مراجعه به مطب های پزشکی داریم که مادر میگوید فکر میکنم بچه من بیش فعال است. عده زیادی این کلمه را در توصیف شیطنت های کودکی به کار میبرند بدون آنکه بدانند بیش فعالی اسم یک بیماری است. از طرفی پدر و مادرهای زیادی هستند که اگر بشنوند این احتمال توسط پزشک برای فرزندشان مطرح شده جبهه میگیرند و این موضوع را نمی پذیرند.

بیش فعالی یا ADHD اختلالی است که در کودکی شروع‌شده و بیمار علائم بیش فعالی، تکانشگری و یا بی توجهی دارد این علائم بر عملکرد شناختی، درسی، رفتاری، عاطفی و اجتماعی کودک تاثیرگذار است در ادامه به علائم بیش فعالی می پردازیم.

شیوع بیش فعالی چگونه است؟

طبق گزارش CDC آمریکا در پژوهشی که سال 2016 انجام شده‌است 9/4 درصد کودکان 2 تا 17 سال به این اختلال مبتلا هستند. شیوع این بیماری در پسران 12/9 درصد و در دختران 5/6 درصد است.

علت بیش فعالی چیست؟

دلیل اصلی این اختلال مشخص نشده‌است اما ژنتیک نقش موثری در بروز این بیماری دارد. از علت بیش فعالی یا ADHD میتوان به: ضربه به مغز، تماس با مواد مضر مانند سرب در بارداری و در سنین کودکی، مصرف الکل و سیگار توسط مادر در دوره بارداری، نارس بودن و وزن پایین در زمان تولد نام برد. برخی از علت های بیش فعالی تا کنون به اثبات علمی نرسیده‌اند عبارت اند از: مصرف زیاد شکر برای کودکان، تماشای تلویزیون، فقر و مشکلات خانوادگی که البته این موارد مطرح‌شده می توانند علائم بیماری را بدتر کنند اما علت اصلی آن نیستند.

علائم بیش فعالی کودکان

علائم این اختلال به سه شکل: عمدتا بیش فعال، بی توجه یا ترکیبی از هر دو هستند. یعنی در برخی بیش فعالی غالب است و در برخی اختلال، تمرکز بیشتر خود را نشان میدهد. در دسته سوم هر دو علائم به صورت واضحی مشاهده میگردد.

نمونه ای از این علائم

• خیال بافی
• فراموشی زیاد و گم کردن وسایل
• زیاد صحبت کردن
• بی احتیاطی یا اقدام به کارهای خطرناک بدون توجه به عاقبت آنها
• عدم‌رعایت نوبت
• عدم برقراری ارتباط با دیگران

یکی از نشانه های عدم تمرکز، عدم‌توانایی در اتمام تکالیف درسی و توجه به درس است. این افراد به آسانی کارشان را قطع میکنند و در برنامه ریزی وظایفشان نقص دارند؛ به همین دلیل است که وظایف طولانی را انجام نمیدهند. بیش فعالی یعنی پر تحرک بودن و جنب و جوش بیش از حد است.

تکانشگری چیست و راه های درمان

تکانشگری یعنی فرد بدون اندیشیدن کاری را انجام دهد و به عواقب آن کار فکر نکند. علائم آن عبارت اند از:

• ناتوانی در انتظار برای رسیدن به نوبت
• عدم توانایی در صبر برای پاسخ دادن به سوالات
• مزه پرانی و قطع کردن حرفهای دیگران

معمولا علائم این کودکان به صورت ترکیبی از دو یا سه مورد بالا است. البته اختلال تمرکز تنها علامت است و با بیش فعالی و تکانشگری همراه نیست و بسیار شایع می باشد. یکی از روش های تشخيص بیش فعالی یا ADHD سن کودک است، باید این علائم قبل از ۱۲ سالگی و در چندین مکان و زمان دیده‌شود. برای مثال علائم در منزل، مهدکودک یا مدرسه کودک مشاهده شود.

تشخيص بیش فعالی در کودکان

برای تشخیص کودکان مبتلا به بیش فعالی لازم است پدر و مادر، مربیان مهدکودک و معلمان آگاه و با علائم بیماری آشنا باشند. در صورت مشاهده علائم این کودکان باید به پزشک متخصص یا مشاوره ارجاع شوند. جهت غربالگری کودکان مشکوک به ADHD از پرسشنامه ای استفاده می شود. در صورتیکه که کودک مشکوک به ADHD تلقی شود لازم است به متخصصین روانپزشکی ارجاع‌شده و بر اساس منابع موجود تشخيص بيماری انجام شود.