عدم تحمل لاکتوز نوعی عدم توانایی در سوخت‌وساز و هضم لاکتوز یا قند شیر در بدن است.
آنزیم لاکتاز واقع در روده کوچک تجزیه می شود، اندامی که بیشتر هضم غذا و جذب مواد مغذی در آن انجام می شود.
وقتی لاکتوز می خوریم لاکتاز لاکتوز را به دو قند ساده تقسیم می کند: گلوکز و گالاکتوز.
سپس بدن این قندهای ساده را در روده ما جذب می کند. هنگامی که آنزیم لاکتاز کاهش یا از بین می رود،
نمی توانیم لاکتوز را تجزیه یا جذب کنیم، لاکتوز جذب نشده می تواند منجر به علائم شود که به آن عدم تحمل می گویند.

‌عدم تحمل به لاکتوز چند نوع می باشد

کمبود مادرزادی لاکتاز بلافاصله بعد از تولد روی می دهد، یک اختلال بسیار نادر است که در آن نوزادان نمی توانند
لاکتوز موجود در شیر مادر یا شیر خشک را تجزیه کنند، ژن هایی که از والدین به ارث برده اند باعث این اختلال می شوند.
این نوع عدم تحمل منجر به اسهال شدید می شود و اگر از شیر خشک بدون لاکتوز تغذیه نشود،
این نوزادان ممکن است دچار کم آبی شدید و کاهش وزن شوند.

اشکال متابولیسمی مادرزادی شامل فقدان کامل یا کاهش شدید لاکتاز است
که خیلی نادر بوده و نیاز به رژیم حاوی لاکتوز خیلی کم یا محروميت از آن به طور کامل دارد.

کمبود اولیه لاکتاز گاهی اوقات کمبود دیررس لاکتاز نیز نامیده می‌شود که نوع رایج عدم تحمل لاکتوز بوده
و معمولا پس از سن 4 یا 5 سالگی تظاهر می یابد.

نکات مهم

تا قبل از سن 2 سالگی کاهش فعالیت آنزیم لاکتاز به ندرت دیده می‌شود
ولی تا بزرگسالی 60 تا 80 درصد در جوامع مختلف این کاهش را نشان می‌دهند،
کاهش آنزیم لاکتاز دقیقاً با افزایش سن مطابقت دارد.

‌عدم تحمل لاکتوز در واقع در نوزادان شایع نیست و معمولاً فقط در سه سالگی در کودکانی که به صورت کامل به دنیا آمده اند ظاهر می شود.
همه نوزادان با لاکتاز در روده خود متولد می شوند، با افزایش سن آنزیم لاکتاز کاهش می یابد.

نوزادانی که نارس متولد می شوند به احتمال زیاد دچار نوعی عدم تحمل لاکتوز به نام کمبود لاکتاز تکاملی می شوند.
این حالت معمولاً فقط برای مدت کوتاهی پس از تولد ادامه می یابد،
با این حال اکثر نوزادان نارس قادر خواهند بود از شیر خشک و شیر مادر حاوی لاکتوز استفاده کنند.

عدم تحمل لاکتوز یا کمبود ثانوی لاکتاز ممکن است به صورت ثانویه نسبت به آسیب روده ای باشد
که می توان آنزیم لاکتاز را کاهش داده یا آن را تخریب کند در اثربیماری هایی مثل: فیبروز کیستیک، اسپرو،کواشیورکور
یا عفونت هایی مثل ژیاردیازیس، HIV یا روتاویروس ممکن است سبب عدم تحمل دائمی یا موقتی لاکتوز شود.

علائم اولیه آن

‌درد شکم، نفخ شکم با باد، اسهال، تهوع، بازگشت اسید به مری است.
شروع علائم طی 30 دقیقه تا یک ساعت  پس ازمصرف لاکتوز، رخ می‌دهد.
عدم تحمل لاکتوز اغلب به عنوان حساسیت استنباط می شود.

تشخیص

عدم تحمل لاکتوز ممکن است براساس تاریخچه و بهبودی بیمار با رژیم غذایی حاوی لاکتوز تشخیص داده شود.
تست تنفسی هیدروژن جهت تشخیص ناراحتی به کار می‌رود.
نمونه‌های تنفس در افراد با کمبود لاکتوز درصد بالای هیدروژن را نشان می‌دهند.
انجام  دادر شیرخواران با سوء جذب لاکتوز  ممکن است که ارزیابی PH مدفوع و مواد احیا تشخیص داده شود.
PH اسیدی ممکن است نشان دهنده ی وجود سوء جذب باشد.

‌درمان

درمان عدم تحمل لاکتوز شامل حذف مواد مهاجم لبنی مثل شیر، لاکتوز، کشک، سرشیر، محصولات فرعی شیر
جامدات شیر ​​خشک،پودر شیر خشک بدون چربی است.
به هر حال مصرف مقادیر کمتری از مواد لبنی (به جای حذف کامل ) را به خصوص در کودکان کوچکتر صلاح می دانند.

خودداری از دادن لبنیات به کودکان و نوجوانان مبتلا به این بیماری به کاهش دانسیته ی مواد معدنی استخوان
و استئوپروز (پوکی استخوان) منجر می‌شود، افراد با سوء هضم لاکتوز که فاقد علائم عدم تحمل لاکتوز می باشند،
باید مقادیر کمتری از مواد لبنی با غذا مصرف کنند تا از کاهش دانسیته ی استخوان بعدی پیشگیری شود.

مصرف مکمل ویتامین D و افزایش فعالیت جسمی و مصرف روزانه 1/5_ 0/5 میلی آب مرکبات غنی شده با کلسیم در پیشگیری از استئوپروز مفید است.

شواهدی وجود دارد که پروبیوتیک ها در درمان موثراند و مشخصه مثبت پروبیوتیک‌ها در سوء هضم لاکتوز شامل
تاخیر تخلیه ی گوارش، اثرات مثبت در میکروفلور روده، کولون و نیز کاهش علائم سوء هضم است.

مراقبت های ی آن:

اکثر مردم قادر به تحمل مقادیر کم لاکتوز با وجود کمبود فعالیت لاکتاز می باشند.
و خوردن شیر همزمان با مصرف غذا ممکن است سبب تحمل بهتر آن شود.
ایجاد تغییر در شیر با حرارت طولانی در بهبود جذب لاکتوز موثر است.

ماست حاوی آنزیم لاکتاز غیر فعال است که توسط حرارت و PH دوازده ،فعال می‌شود.
فعالیت این لاکتاز جایگزین لاکتاز درون زامی شود ماست تازه ممکن است بهتر از نوع یخ زده تحمل شود.

مراقبت خانگی

• در شیرخواران، فرمولای سویا و شیر خشک بدون لاکتوز را جایگزین شیر گاو یا شیر انسان نمایید .
  مصرف شیر را به یک لیوان در هر وعده محدود کنید.
• شیر را باسایر مواد غذایی مصرف  نمایید.
• از پنیر های سفت مثل پنیر سوئیسی یا چدار، پنیر دلمه شده یا ماست به جای شیر استفاده کنید زیرا میزان لاکتوز کمتری دارند.
• از قرص های آنزیمی (Dairy Ease,Lactaid, Lactose) جهت هضم لاکتوز شیر و یا تکمیل نمودن لاکتاز بدن
  (اضافه کردن قرص ها به شیر یا پاشیدن در مواد لبنی مثل بستنی) استفاده کنید.