هیپربیلی روبینمی یا زردی نوزاد به افزایش میزان بیلیروبین در خون گفته‌میشود و علائم زردی را شما در تغییر رنگ پوست مشاهده می‌کنید. زردی یک یافته رایج در نوزاد بوده و در اکثر مواقع خوش خیم است و ممکن است نشانه‌ای از بیماری باشد.
هیپربیلی روبینمی ممکن است ناشی از افزایش بیلی روبین کونژوگه یا غیر کونژوگه باشد. نوع غیر کونژوگه رایج در نوزادان است که در ادامه به علت، راه های درمان و مدت زمان زردی نوزاد میپردازیم.

علت زردی چیست؟

فرایند متابولیسم بیلی روبین در نوزادان حالت گذرا از مرحله جنینی به بزرگسالی را طی میکند. در مرحله جنینی بیلی روبین محلول در چربی از راه جفت دفع میشود در حالی که در بزرگسالی بیلی روبین کنژوگه محلول در آب از راه سلولهای کبدی به دستگاه صفراوی و از آنجا به لوله گوارش دفع می شود. عوامل زیر میتواند منجر به افزایش بیلیروبین خون نوزاد شوند، عوامل افزایش دهنده میزان بیلی روبینی که بایستی توسط کبد متابولیزه شود.

کم خونی های همولیتیک
کوتاهی عمر گلبولهای قرمز به خاطر نارس بودن آنها و یا انتقال خون
افزایش چرخه روده ای کبدی
عفونت
عوامل کاهش یا اختلال در فعالیت آنزیم ترانسفراز
کمبود ژنتیکی
هیپوکسی
نابسازگاری گروههای خونی
هیپوترمی و کم کاری تیروئید

عوامل رقیب در اتصال به آنزیم ترانسفراز یا بلوک کنندههای آن داروها و سایر مواردی که افزایش بیلی روبین خون نوزاد میشوند.
عواملی که منجر به فقدان یا کمبود آنزیم و با کاهش جذب بیلی روبین توسط سلولهای کبدی میشوند مانند:

نقص ژنتیکی، نارس بودن نوزاد

همچنین داروهایی نظیر اکسی توسین و مواد شیمیایی مورد استفاده در اتاق زایمان مثل شوینده‌های فنلی نیز ممکن است سبب افزایش بیلی روبین خون نوزاد شوند.

علائم بالینی زردی نوزاد

زردی ممکن است بسته به علت آن هنگام تولد یا در هر زمانی در دوره نوزادی به وجود آید. زردی معمولاً از صورت آغاز میشود و به تدریج با افزایش سطح سرمی بیلی روبین به شکم و سرانجام پاها کشیده میشود، ممکن است با فشار پوست بتوان وضعیت پیشرفت یرقان را تعیین کرد. نوزاد ممکن است خواب آلوده باشد و تغذیه خوبی نداشته باشد.

در حالت طبیعی سطح بیلی روبین در خون بند ناف نوزاد 1-3mg/dl است. نوزادانی که هیچ یک از عوامل فوق را نداشته باشند به ندرت سطح بیلی روبین بیش از 12mg/dl را پیدا میکنند.
سطح بیلی روبین غیر مستقیم نوزادان فول ترم به تدریج کاهش مییابد تا در روز 10-14 زندگی به سطح بیلی روبین افراد بالغ (1mg/dl) میرسد.اما تا این سن بیشترین خطر افزایش بیلی روبین نوزاد را تهدید میکنید و در موارد نادر زردی نهایتا 30 روزگی تهدید کننده سلامت نوزاد است.

باید بدانید که مقدار بیلی روبین در یرقان فیزیولوژیک در نوزادان ترم از حداکثر 12mg/dl در روز سوم زندگی تجاوز نمیکند اما در نوزادان نارس مقدار حداکثر بیلی روبین بالاتر است. (15mg/dl) و دیرتر به وجود
می آید (روز پنجم) در نوزادان مبتلا به هیپوتیروئیدی و تنگی، پیلور یرقان فیزیولوژیک ممکن است چندین هفته ادامه یابد به طور کلی در موارد زیر باید به دنبال زردی غیر فیزیولوژیک بود:

زردی در 24 ساعت اول
اگر سرعت افزایش بیلی روبین سرم از 241/5 mg/dl بیشتر باشد.
میزان بیلی روبین سرم در نوزاد ترم بیشتر از 12 mg/dl خصوصا در غیاب سایر عوامل خطرزا یا در نوزاد
نارس بیشتر از 10-14 mg/dl باشد.
زردی که پس از دو هفته ادامه یابد.
هر زمان که بیلی روبین مستقیم بیشتر از mg/dl 10 باشد.

تشنج در نوزادان + علائم و تشخیص

زردی خون نوزاد چگونه تشخیص داده میشود؟

درجه زردی بوسیله بیلی روبین سرم سنجیده می شود. ارزش طبیعی بیلیروبین بدون کونژوگه mg/dl %2-1/4 است. در نوزاد سطح آن باید به بیش از mg/dl 5 برسد تا اینکه زردی قابل رویت را ایجاد کند. ارزشیابی زردی صرفاً براساس سطح بیلی روبین سرم نیست بلکه زمان پیدایش زردی، فیزیولوژی، سن جنینی در زمان، تولد تاریخچه خانوادگی از جمله RH مادر (که اگر مادر دارای گروه خونی O یا Rh منفی باشد، ممکن است با گروه خون بچه ناسازگار باشد.) همولیز، روش تغذیه، وضعیت فیزیولوژیک نوزاد و افزایش پیاپی سطح بیلیروبین ملاکی برای تشخیص است.

درمان زردی

تغذیه مکرر با شیر مادر و فتوتراپی

نوع اصلی درمان زردی تغذیه مکرر و فتوتراپی است. در درمان فتوتراپی نوزاد کاملا لخت‌شده و در حالی که چشمانش را بسته‌اند، و پوشک به تن دارد زیر نور آبی گذاشته می شود، زیرا نور ماوراء بنفش بیلیروبین را تغییر می دهد و به شکلی تبدیل می کند که بچه می تواند از طریق ادرار دفع کند.
تعویض خون معمولاً جهت کاهش سطح زیاد خطرناک بیلیروبین بوده که در بیماری همولیتیک رخ میدهد. زمانی که بیلی روبین سرم به سطح خطرناک برسد فوتوترایی دوبل یا ویژه توصیه میشود. این تکنیک شامل پتوی فیبراپتیک است.
گاها توصیه به دادن شیر مادر همراه با شیر خشک به مدت 48 ساعت میشود.
مصرف آب قند به کودکانی که با شیر مادر تغذیه میشوند سبب بالا رفتن میزان بیلی روبین میشود علت این امر تا حدودی مربوط به کاهش جذب شیر مادر است که از کالری بیشتری برخوردار است.
افزایش دفعات شیردهی بیش از 10 بار در طول روز، قرار دادن نوزاد در کنار مادر و تغذیه شبانه کودک و عدم تجویز دکستروز 5 درصد یا غذاهای تکمیلی محلول در آب ممکن است در کاهش بروز زودرس زردی ناشی از شیر مادر موثر باشند.

عوارض زردی برای نوزادان

بیلیروبین غیر کونژوگه نسبت به نرونها خیلی سمی می باشد لذا نوزاد با زردی شدید در خطر بروز آنسفالوپاتی بیلیروبین و یا کرنیکتروس است. سندرمی از آسیب شدید مغزی بوده که ناشی از رسوب بیلیروبین غیر کوتژوگه در سلولهای مغزی میباشد. آسیب زمانی رخ میدهد که غلظت سرمی به سطح سمی میرسد و باعث عقب ماندگی کودک میشود.