همانطور که در مقالات اخیر در خصوص زردی نوزاد، علت و علائم زردی در نوزادان صحبت کردیم در این مقاله به بررسی درمان سریع زردی نوزاد می پردازیم. اصطلاح هیپربیلی روبینمی یا زردی نوزاد به افزایش میزان بیلیروبین در خون گفته میشود و علائم زردی را شما در تغییر رنگ پوست چشم مشاهده می کنید. زردی یک بافت رایج در نوزاد بوده و در اکثر مواقع خوش خیم است. به هر حال ممکن است نشانه ای از بیماری باشد.
هیپربیلی روبینمی ممکن است ناشی از افزایش بیلیروبین کونژوگه یا غیر کونژوگه باشد. نوع غیر کونژوگه رایج در نوزادان است که در ادامه به علت و روش های درمان آن میپردازیم.

پاتوفیزیولوژی

بیلیروبین یکی از مواد زائد هموگلوبین بوده که ناشی از شکنندگی گلبول قرمز در جریان خون آزاد میشود. یعنی جایی که هموگلوبین به دو بخش تقسیم میشود Heme و globin بخش globin (پروتئین) توسط بدن مصرف شده و بخش Heme به بیلیروبین غیر کونژوگه تبدیل میشود که یک ماده غیر قابل حل است که به آلبومین باند میشود.
بطور طبیعی بدن قادر به برقراری توازن بین تخریب گلبول قرمز و به مصرف رسانیدن یا دفع مواد زائد است. بهرحال محدودیت تکاملی یا جریان پاتولوژی مداخله ای در این توازن میکند در نتیجه بیلیروبین در بافتها تجمع‌یافته و سبب زردی می شود.
در طی بارداری کبد مادر بیلیروبین جنین را نیز دفع می کند. بعد از تولد مدت زمانی طول می کشد تا کبد نوزاد فعالیت خود را شروع کرده و بیلی روبین را از خون دفع کند. نتیجه آن تجمع این رنگدانه در خون نوزاد است که در زیر پوست و سفیدی چشم رسوب کرده و موجب زرد شدن پوست و سفیده چشم نوزاد می شود.
این نوع زردی را زردی فیزیولوژیک می نامند و معمولا در دومین یا سومین روز زندگی نوزاد تا حدود دو هفته بعد از تولد ظاهر می شود. (نوزادان نارس اوج آن در 5 تا 7 روز پس از تولد شروع شده و ممکن است نهایتا تا دو ماه بعد کامل برطرف شود) روند شروع زردی از پوست صورت نوزاد است و به سمت پایین و گردن و قفسه سینه ادامه می یابد تا اینکه در موارد زردی شدید به نوک انگشتان پای نوزاد برسد و کل بدن را زرد کند.

دلایل احتمالی زردی در نوزادان

زایمان زودرس و فیزیولوژی تکاملی نوزاد
تغذیه با شیرمادر
افزایش تولید بیلیروبین (مثلاً بیماری همولیتیک، عیوب بیوشیمیایی، کوفتگیها)
ظرفیت مختل کبد از نظر ترشح بیلیروبین کونژوگه (مثلاً کمبود آنزیم انسداد مجرای صفراوی)
تولید زیاد و دفع کم ناشی از عفونت ها برخی
بعضی بیماری ها در نوزادان (مثلاً هیپوتیروئیدیسم گلاکتوزمی، شیرخواران مادران دیابتی
بعضی موارد ژنتیکی

رایج ترین علت زردی نوزاد نوع خفیف و خود به خود کنترل شونده زردی فیزیولوژی است.

آیا تغذیه نوزاد با شیر مادر می تواند علت زردی باشد؟

تغذیه با شیر مادر زردی ایجاد نمی کند، اما زردی به احتمال بیشتری در نوزادانی وجود دارد که با شیر مادر تغذیه می شوند.
ناکافی‌بودن سطح مایعات بدن نوزاد می تواند موجب غلیظ شدن خون و بالا رفتن سطح بیلیروبین خون نوزاد شود. بنابراین اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه می شود و هنوز شیر کافی ترشح نمی شود که نوزاد تغذیه کند، احتمال دارد که زردی سریعتر و شدیدتر باشد. (در نوزادهایی که با شیر خشک تغذیه می شوند نیز زردی رخ می دهد اگر به اندازه کافی شیرخشک دریافت نکند)
اگر فکر می کنید که شیر خودتان برای تغذیه نوزاد کافی نیست، در مورد این مشکل با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید، ممکن است به مشاوره شیردهی و افزایش تولید شیر برای شیردهی کافی نوزاد نیاز داشته باشید.
زمانی که نوزاد شیر کافی از مادر دریافت کند، مثلا با استفاده از تکنیک های افزایش ترشح شیر مادر اکثر اوقات با افزایش دفعات شیردهی به نوزاد، یا از طریق تغذیه نوزاد با مکمل شیر مادر؛ زردی رفع می شود. توصیه شده‌است که مادران زائو در چند روز اول حداقل روزی 8 تا 12 بار بچه خود را شیر بدهند.

علل بد طعم شدن شیر مادر

زردی شیر مادر

بعضی از نوزادان دچار اختلالی می شوند به نام زردی شیرمادر که در چند هفته اول بعد از تولد رخ می دهد. این بیماری اغلب در روزهای 7 تا 11 بعد از تولد تشخیص داده‌می شود.
نوزاد شما ممکن است شیر کافی دریافت کند و افزایش وزن طبیعی داشته باشد، اما چیزی از شیر با توانایی پردازش و دفع بیلیروبین تداخل داشته باشد. اغلب در زردی فیزیولوژیک رخ می دهد و هفته ها تا حتی یک ماه پس از تولد برطرف می شود.
زردی شیر مادر در نوزادانی که بطور کامل با شیر مادر تغذیه می شوند تقریبا شایع است و عموما بی خطر محسوب می شود. اگر سطح بیلیروبین نوزاد خیلی بالا باشد، ممکن است پزشک تغذیه با شیر مادر را موقتا یکی دو روز قطع کند و زمانی که سطح بیلیروبین پایین آمد، دوباره شیردهی با مادر انجام شود.

زردی خون نوزاد چگونه تشخیص داده میشود؟

درجه زردی از طریق آزمایش خون بیلی روبین سرم انجام می شود. ارزش طبیعی بیلی روبین بدون کونژوگه mg/dl 0/2-1/4 است. در نوزاد سطح آن باید به بیش از mg/dl 5 برسد تا اینکه زردی قابل رویت را ایجاد کند. ارزشیابی زردی صرفاً براساس سطح بیلی روبین سرم نیست بلکه زمان پیدایش زردی ،فیزیولوژی، سن جنینی در زمان، تولد تاریخچه خانوادگی از جمله RH مادر (که اگر مادر دارای گروه خونی O یا Rh منفی باشد، ممکن است با گروه خون نوزاد ناسازگار باشد.) همولیز، روش تغذیه، وضعیت فیزیولوژیک نوزاد و افزایش پیاپی سطح بیلیروبین ملاکی برای تشخیص است.

عوارض زردی برای نوزادان

بیلیروبین غیر کونژوگه نسبت به نرونها خیلی سمی می باشد لذا نوزاد با زردی شدید در خطر بروز آنسفالوپاتی بیلیروبین و یا کرنیکتروس است. سندرمی از آسیب شدید مغزی بوده که ناشی از رسوب بیلیروبین غیر کوتژوگه در سلولهای مغزی میباشد .آسیب زمانی رخ میدهد که غلظت سرمی به سطح سمی میرسد و باعث عقب ماندگی کودک میشود.

درمان زردی نوزاد

شیردهی مکرر و تغذیه صحیح نوزاد کمک به درمان سریعتر زردی میکند، درصورتی که نیاز به آموزش شیردهی دارید میتوانید در دوره ی شیردهی ما شرکت کنید. نوع اصلی درمان استفاده از فتوتراپی (نور درمانی) است. در درمان فتوتراپی نوزاد کاملا لخت‌شده و در حالی که چشمانش را بسته‌اند، و پوشک به تن دارد زیر نور آبی گذاشته‌می شود، زیرا نور ماوراء بنفش بیلیروبین را تغییر می دهد و به شکلی تبدیل می کند که نوزاد می تواند از طریق ادرار دفع کند.
تعویض خون معمولاً جهت کاستن‌سطح زیاد خطرناک بیلیروبین بوده که در بیماری کم خونی همولیتیک رخ میدهد. زمانی که بیلی روبین سرم به سطح خطرناک برسد فتوتراپی دوبل یا ویژه توصیه میشود. این تکنیک شامل پتوی فیبراپتیک است.