غربالگری نوزاد یک خدمت بهداشتی درمانی عمومی است که برای تمام نوزادان انجام میشود. در غربالگری نوزاد تازه متولد شده؛ نوزاد برای گروهی از اختلالات سلامتی که در بدو تولد یافت نمی شوند مورد آزمایش قرار می گیرد.
در آزمایشات غربالگری نوزادان پزشکان میتوانند به سرعت مشکلات نوزاد را تشخیص‌دهند و درمان را برای آنها شروع کنند، در غربالگری‌های بدو تولد شرایط نادر ژنتیکی مرتبط با هورمون و اختلالات متابولیک را می توان بررسی کرد.

دلیل انجام آزمایش غربالگری نوزاد

بسیاری از مشکلاتی که در نوزاد شما مورد بررسی قرار می‌گیرد، در زمان تولد علائم قابل مشاهده‌ای ندارد و آگاهی زودهنگام به این مشکلات و بیماری ها توسط پزشک، این فرصت را فراهم میکند که تا قبل از بروز بیماری و ایجاد آسیب جدی ودراز مدت نوزاد تحت آزمایشات تشخیصی بیشتر و دقیق تر قرار گیرد و سپس مداوا انجام شود.
معمولا اکثر نوزادان که مورد بررسی قرار میگیرند سالم هستند و بیماری خاصی ندارند. اما اگر نوزادی مشکل داشته‌باشد لازم است بلافاصله بعد از درجریان قرارگرفتن برای شروع درمان به پزشک مراجعه کنید.
زیرا اکثر بیماری ها در صورت عدم درمان موجب عقب ماندگی ذهنی و عوارض جبران ناپذیر خواهند شد.
باید گفت برخی از این بیماری ها با رعایت رژیم غذایی نوزاد و مصرف شیرهای مخصوص و یا شروع برخی داروها تحت کنترل قرار میگیرند. در بیمارستان و مراکز بهداشت معمولا آزمایشات غربالگری در روزهای سوم تا پنجم انجام میگیرد و آزمایشات نقص آنزیم G۶PD یا فاویسم، فنیل کتونوری یا PKU، کم‌کاری مادرزادی غده تیروئید انجام میگیرد
آزمایشات بیماری گالاکتوزمی و شربت افرا در مراکز بهداشت انجام نمیشود و در صورت تمایل پزشک برای شما درخواست انجام را مینویسد و باید در آزمایشگاه های معتبر شهر انجام دهید.
غربالگری شنوایی در نوبت اول نیز در روز ترخیص نوزاد انجام میگیرد و نوبت دوم در سه ماهگی نوزاد باید پیگیری شود.

تست های غربالگری در چه زمانی بعد از تولد انجام میشوند؟

تست های غربالگری معمولا پیش از ترخیص نوزاد و یا در پنج روز اول تولد انجام میگیرند.
نحوه نمونه‌گیری چگونه است؟
بعد از گرم و تمیز کردن پای نوزاد با پدضد عفونی کننده با استفاده از لانست (یک نوع سوزن ظریف و مخصوص)به پاشنه پای نوزاد زده و چند قطره خون بر روی کاغذ صافی که مخصوص جمع‌آوری نمونه است؛ ریخته و بعد از تقریبا سه ساعت در حرارت اتاق خشک میشود.

غربالگری نوزاد شامل چه آزمایشاتی می شود؟

بعد از تولد نوزاد، غربالگری بیماری های فنیل کتونوری، نقص آنزیم G۶PD یا فاویسم، کم‌کاری مادرزادی تیروئید و سنجش میزان شنوایی نوزاد انجام میگیرد. شنوایی سنجی نوزاد در زمان ترخیص و آزمایشات غربالگری بین روز سوم تا پنجم از تولد انجام میگیرد.

غربالگری شنوایی:
اختلالات شنوایی از جمله مشکلات پنهان هستند که با رویت ظاهر نوزاد قابل تشخیص نیستند. از آنجایی که شنوایی نوزاد حس مهمی در تکامل او دارد اگر کم شنوایی یا ناشنوایی کشف و درمان نشود بر روی توانایی یادگیری زبان و گفتار کودک و مهارت های درکی تاثیر منفی میگذارد بنابراین غربالگری آن در روزهای اول تولد در بیمارستان انجام میگیرد و در صورت وجود مشکلات شنوایی مرحله دوم غربالگری یک هفته بعد از اولین نوبت انجام میگیرد و در صورت مشکل در شنوایی مجددا در سه ماهگی برای تشخیص قطعی و تا قبل از شش ماهگی برای درمان به پزشک متخصص اطفال و شنوایی سنج مورد اعتماد پزشک مراجعه شود.

بیماری فاویسم (نقص آنزیم G6PD)

فاویسم یک بیماری ارثی است که در آن ‌آنزیم G6PD که باعث ایمن بودن گلبول قرمز در مقابل مواد اکسیدان می‌شود دچار کمبود شده است. با کمبود این آنزیم گلبول‌های قرمز هنگام مواجهه با مواد اکسیدان مثل بعضی از داروها و برخی مواد خوراکی نظیر باقلا تخریب میشود و باعث بروز زردی و لیز گلبول های قرمز  میشود و معمولا در ادرار نوزاد دفع خون دیده‌میشود. اگر بیماری شدید باشد و به موقع درمان صورت نگیرد میتواند موجب مرگ نوزاد شود. این بیماران علامت ظاهری ندارند و تنها با دریافت رژیم مناسب و عدم مصرف داروهای مضر و دوری از مواد اکسیدان نیاز به درمان خاص ندارند.

کم کاری مادرزادی غده تیروئید در نوزادان

این بیماری باعث کاهش سطح هورمونهای غده تیروئید در بدن نوزاد و درنتیجه مشکلاتی مانند عقب ماندگی ذهنی و جسمی میشود. تشخیص این بیماری به دلیل کم و نامشخص بودن علائم آن معمولاً در روز سوم تا پنجم  زندگی نوزاد انجام می‌شود.

فنیل‌كتونوری: فنیل‌كتونوری یک نقص ژنیتیکی است در  این بیماری آنزیمی که بــاعث مصرف فنـیل آلانـین در چرخه سوخت و ساز بدن می‌شوند، وجود ندارد و باعث تجمع اسید آمینۀ فنیل آلانین در بدن و دفع آن در ادرار می‌گردد. فنیل آلانــیـن یــكی از اسیدهای آمینـه های مهم و ضروری در بـدن است. که در صورت کمبو د و یا نبود آنزیم مورد نیاز برای تجزیه در بدن نوزاد تجمع می یابد و موجب آسیب به بافت مغز و عقب‌ماندگی ذهنی در نوزادان میشود، تشخیص و درمان زودهنگام با رژیم‌های غذایی خاص سبب رشد طبیعی كودك می‌شود. در این بیماری کودک در ابتدا طبیعی است و کم توانی ذهنی در او به تدریج پیشرفت میکند.

نتایج غربالگری نوزاد چگونه است؟

در صورتی که نتیجه آزمایش غیر طبیعی باشد نمیتوانیم بگوییم نوزاد صددرصد بیمار است و در صورت مثبت بودن آزمایش سایر تست‌های تكمیلی روی خون نوزاد انجام میشود و درصورت مثبت بودن تمام آزمایشات که مورد تایید پزشک متخصص اطفال است درمان که شامل رژیم غذایی و دارو است شروع میشود.

واکسن هایی که در بدو تولد در بیمارستان تزریق میشوند کدامند؟

بلافاصله بعد از تولد نوزاد یک ویتامین و چند واکسن به نوزاد تزریق میشود که شامله:

• ویتامین K: معمولا تمام نوزادان با کمبود ویتامین K متولد میشوند و از آنجایی که ویتامین کا نقش مهمی در سیستم انعقادی بدن دارد و مانع از خونریزی های خود به خودی میشود در زمان تولد در اتاق زایمان این ویتامین برای کودک تزریق میشود.
• تزریق واکسن: بعد از تولد نوزاد سه واکسن مهم برای او تزریق میشود. واکسن هپاتیت ب، واکسن فلج اطفال، واکسن B C ژ برای جلوگیری از سل. بعد از آن نیز سایر واکسن ها طبق جدول واکسیناسیون که در زمان ترخیص از بیمارستان به مادر تحویل داده میشود تزریق میگردد.
  بعد از ترخیص نوزاد نیز باید تمامی مراقبت های نوزاد را بیاموزید و درباره نوزاد خود اطلاعات کافی کسب کنید.

برای ارتباط با والدشو و دریافت پاسخ سوالات خود میتوانید از طریق پیج اینستاگرام ما یا واتساپ سایت در ارتباط باشید.