دوران بارداری برای هر مادر یکی از زیباترین دوران زندگی اش است و سلامت مادر و جنین نیز بسیار حائز اهمیت است. با توجه به تغییرات زیادی که در بدن مادر ایجاد میشود برای مادر سوالات زیادی به وجود می آید که آگاهی و رعایت توصیه های مراقبتی بسیار مهم است. برای آگاهی از شرایط خود و مراقبت های سه ماه اول بارداری همراه والدشو باشید.

مشخصات سه ماهه اول بارداری

به طور معمول بارداری کامل انسان به مدت نه ماه است و پزشکان این دوران را به سه دوره سه ماهه تقسیم میکنند. و سه ماه اول بارداری از اولین روز قاعدگی تا هفته چهاردهم بارداری محاسبه میشود.
‌معمولا سه ماه اول بارداری دوران سختی برای مادر است. تغییراتی که ممکن است مادر در این دوران تجربه کند و مراقبت های مورد نیاز این دوران بسیار مهم است. البته برخی از خانم ها این دوران را به سلامتی کامل سپری میکنند، اما برخی نیز تمامی تغییرات این دوران را تجربه میکنند.

‌تغیرات سه ماهه اول بارداری:
از جمله تغییرات این دوران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خونریزی
‌بعضی از زنان باردار در سه ماهه اول بارداری خود لکه بینی های خفیفی را تجربه میکنند. که البته باید گفت این لکه بینی ها ممکن است نشانه ای از اعلام بارداری به مادر باشد. البته اگر لکه بینی تبدیل به خونریزی شدید شود و همراه با علائمی مانند درد شکم، گرفتگی شکم، افت فشار خون باشد لازم است بلافاصله با پزشک خود تماس حاصل کنید و یا به مراکز درمانی مراجعه کنید زیرا این علائم نشانه ای از سقط جنین، حاملگی خارج از رحمی، عفونت های رحمی، کندگی جفت و تجمع خون در پشت جفت است.

یبوست
به علت افزایش میزان هورمون پروژسترون در بارداری حرکات انقباضیه ماهیچه هایی که مسئول حرکت غذا در روده ها هستند کاهش مییابد. در نتیجه مادر یبوست را در این دوران تجربه میکند. از این رو توصیه میشود مادر مایعات و فیبر بیشتر مصرف کند، همچنین مکمل آهن را نیز به میزان نیاز مصرف کند و فعالیت بدنی را جزئی از برنامه روزانه قرار دهد. اگر یبوست شدید را تجربه میکنید با پزشک خود درباره مصرف ملین های بی خطر مشورت کنید.

خستگی
در طول بارداری بدن مادر برای رشد جنین تلاش بسیاری دارد در نتیجه مادر زودتر از همیشه خستگی را حس میکند.لازم است بیشتر از قبل خواب و استراحت داشته باشید و مکمل های آهن و ویتامین را به درستی استفاده کنید زیرا کم خونی یکی از دلایل خستگی است.
‌حساسیت سینه
حساسیت و درد در سینه ها از اولین علائم بارداری است که به علت تغییرات هورمونی برای ساخت شیر و آمادگی مجاری شیر برای تغذیه کودک ایجاد میشود.این حس معمولا در طول سه ماهه اول همراه تمامی مادران است که استفاده از سوتین باسایز بزرگتر و یا حتی عدم استفاده از سوتین میتواند برای کاهش حساسیت موثر باشد.

ترشحات در بارداری

ترشحات سفید شیری و رقیق که اصطلاحا به آنها لکوره گفته میشود در ابتدای بارداری شایع است. برای راحت تر بودن میتوانید از شورت های یکبار مصرف استفاده کنید و یا از لباس زیر استفاده نکنید. بهتر است از پد های بهداشتی و تامپونها استفاده نکنید زیرا میتواند شرایط عفونت واژن را فراهم کنند. اگر ترشحات خاکستری و یا سبزو زرد را ببینید و یا واژن بوی بد داشته باشد نیازمند مراجعه به پزشک خود هستید.

ویار غذا
با شروع بارداری حتی پدر نوزاد نیز انتظار طلب کردن غذاهای خاص از مادر را  دارد. باید گفت در دوران بارداری ذائقه مادر معمولا دستخوش تغییر میشود و مادر هوس غذاهایی دارد که حتی در گذشته آنها را دوست نداشته است. داشتن هوس در دوران بارداری تا زمانی که غذاهای مضر و پر کالری مصرف نکنید و یا میل به مواد غیر خوراکی مانند خاک،کاه گل،یخ نداشته باشید نیاز به اقدام خاصی ندارد.

تکرر ادرار
در ماه های اول با اینکه جنین خیلی کوچک است اما به علت تغییرات رشد رحم، رحم به مثانه فشار می آورد و ممکن است مادر دائم احساس کند نیاز به دستشویی دارد. برای بهبود این وضعیت مصرف تمامی مایعات را متوقف نکنید تنها کافیست مصرف مواد حاوی  کافئین را به حداقل برسانید.

تغذیه و افزایش وزن
‌انتظار میرود مادر در سه ماهه اول ۳-۶کیلوگرم وزن اضافه کند. مادر نیاز به مصرف مواد غذایی به اندازه دو نفر ندارد و تنها  ۱۵۰کالری بیش از نیاز قبلی خود نیاز دارد. اگر مادر بارداری را با اضافه وزن شروع کرده باشد لازم است برای دریافت رژیم دوران بارداری از متخصص تغذیه مراجعه کند. رژیم غذایی سالم برای یک مادر باردار شامل مواد غذایی مانند: زرده تخم مرغ، موز و گوجه فرنگی، مواد غذایی ید دار و اسفناج، کلم بروکلی، میوه ها، نان سبوس دار، گوشت مواد غذایی حاوی کلسیم مثل شیر و لبنیات و… است.

سوزش سردل
همانطور که گفتیم در دوران بارداری بدن هورمون پروژسترون بالایی ترشح میکند و این هورمون ماهیچه های معده را شل میکند و باعث رفلاکس محتویات معده به مری و سوزش سر دل میشود
برای بهبود این وضعیت توصیه میشود؛ غذا را در حجم کم و دفعات بیشتر مصرف کنید، بعد از میل غذا دراز نکشید، از مصرف غذاهای تند، چرب، اسیدی و ترش خود داری کنید،
در شب در حالت نیمه نشسته بخوابید و از چند بالش استفاده کنید.

تغییرات خلقی
‌تغییرات سطح هورمونهای بارداری مادر را در حالتی قرار میدهد که ممکن است در عرض چند ثانیه از حس شادی به ناامیدی ویا وحشت برسد. در این شرایط با اطرافیان خود صحبت کنید و در صورت نیاز به گریه، گریه کنید و برای پیشگیری از بحران نیز میتوانید از یک مشاور کمک بگیرید.

تهوع
اکثر زنان تهوع در بارداری را تجربه میکنند که این نیز ناشی از تغییرات هورمونی و عوارض شایع بارداری است. در برخی افرادحالت تهوع شدت کمی دارد و در برخی افراد بسیار شدید است. توصیه میشود از خوردن مواد غذاییی که باعث ناراحتی معده میشوند خودداری کنید.
از غذاهای تازه استفاده کنید و در صورت نیاز طبق نظر پزشک دارو مصرف کنید.

مراقبت‌های بارداری در سه ماه اول:

مراقبت های دوران بارداری اهمیت بالایی برای سلامت مادر و جنین  دارند. مراقبت های سه ماهه اول دوران بارداری از زمان مثبت شدن تست بارداری تا چهارده هفته بارداری مادر است. مادر بعد از مثبت شدن آزمایش خود باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کند تا تمامی آزمایشات و سونوگرافی های این دوران انجام شود، تا مشخص شود بارداری داخل رحم اتفاق افتاده است.
‌بعد از اطمینان از بارداری سالم سونو گرافی قلب جنین در هفته هفتم بارداری انجام میگیرد و در شرایطی که قلب جنین شکل گرفته باشد مادر باید آزمایشات روتین بارداری که  شامل آزمایش تیروئید، گروه خون، آزمایش دیابت و تعدادی آزمایش دیگر را انجام دهد.
سپس در هفته دوازدهم بارداری مادر باید سونوگرافی NT که بررسی چین پشت گردن جنین از نظر آنومالی است را انجام دهد. همزمان با سونوگرافی NT آزمایشات غربالگری سه ماهه اول نیز باید انجام شود.
‌در این دوران لازم است مادر خودمراقبتی هایی مانند استراحت بیشتر، مصرف مکمل بارداری، رژیم سالم خوری و مصرف بیشتر مایعات داشته باشد.
مدیتیشن و ورزش دوران بارداری را انجام دهد. همچنین از جابه جایی وسایل سنگین خودداری کند.
‌از جمله مکمل هایی که مادر در این دوران بایستی استفاده کند شامل فولیک اسید، آهن، ویتامین د، کلسیم و ترکیبات امگا ۳ است که باید طبق دستور پزشک مصرف شود.

مراقبت های سه ماهه دوم بارداری

واکسیناسیون در بارداری

اگر واکسیناسیون مادر کامل نیست بهتر است در سه ماهه دوم و سوم واکسیناسون کامل شود. واکسن هایی که تزریق آنها در بارداری منعی ندارد شامل: واکسن دیفتری، هپاتیت بی و کزاز و واکسن آنفولانزا است.
واکسن هایی که در دوران بارداری تزریق نمیشوند شامل: واکسن هپاتیت آ، سرخچه، آبله مرغان ،سرخک و واکسن فلج اطفال است.

راهنمایی های لازم در ماههای هفتم و هشتم بارداری

سخن آخر
مراقبت از سلامتی مادر در سه ماهه اول بارداری حائز اهمیت است و باید تمامی سونوگرافی ها و آزمایشات به درستی انجام شود تا مادر بتواند بارداری خوب و سالمی را بگذراند. جهت دریافت دوره های آموزشی مراقبت بارداری و آمادگی بارداری نیز میتوانید با ما همراه باشید.