اتیسم یا اختلال طیف اتیسم مجموعه ای از اختلالات هستند که با نقص در سه ویژگی اصلی؛ یعنی تعاملات اجتماعی، برقراری ارتباط و الگوهای غیر عادی رفتار مشخص میگردند در واقع این افراد در مهارت‌های ارتباطی، عاطفی و اجتماعی نقص دارند. افراد مبتلا به اتیسم ممکن‌است روش های مختلفی برای یادگیری، حرکت یا توجه داشته باشند. توجه به این نکته ضروری است که برخی از افراد بدون اتیسم نیز ممکن است برخی از این علائم را داشته باشند. اما برای افراد مبتلا به اتیسم، این ویژگی ها می تواند زندگی را بسیار چالش برانگیز کند.

ویژگی های اجتماعی بیماری اتیسم

نمونه هایی از اختلالات ارتباط اجتماعی و ویژگی های تعامل اجتماعی مربوط به اتیسم شامل:

کودک حالات صورت مانند شادی، غمگینی، عصبانیت و تعجب را در ۹ ماهگی از خود نشان نمی دهد و از تماس چشمی خودداری می کنند.
تا ۹ ماهگی به نام خودش واکنش نشان نمیدهد.
تا سن ۱۲ ماهگی از حرکات کمی استفاده می کند یا اصلاً از آن استفاده نمی کند (مثلاً برای خداحافظی دست تکان نمی دهدیا دست دستی نمیکند.)
به شما یا اجسام اشاره نمی کند و به کودکان دیگر توجه نمی کنند.
رفتارها یا علایق محدود یا تکراری دارد.
افراد مبتلا به اتیسم رفتارها یا علایقی دارند که ممکن‌است غیرعادی به نظر برسند.
کلمات یا عبارات را بارها و بارها تکرار می کنند.
هربار با اسباب بازی ها به یک شکل بازی می کنند.
دست ها را تکان می دهد، بدن را تکان می دهد یا به صورت دایره ای به خود می چرخد.
واکنش‌های غیرعادی نسبت به صدا، بو، مزه، ظاهر یا احساس اشیا دارد.
مهارت های زبانی و حرکتی و یادگیری و شناختی با تاخیر همراه است.

باید گفت کودکان مبتلا به اتیسم ممکن‌است همه یا هیچ یک از رفتارهای ذکر شده در اینجا را نداشته‌باشند. برای بهبود رابطه بین والدین و درمان این کودکان انواع مختلفی از درمان های وجود دارد.

درمان اتیسم

به طور کلی به چند دسته زیر تقسیم میشوند:

رشدی، آموزشی
اجتماعی، روابطی
درمان دارویی
روانشناسی
مکمل و جایگزین
رویکردهای رفتاری

مراقبت‌ها و درمانها می‌توانند در محیط های بهداشتی درمانی، آموزشی، اجتماعی یا در منزل بیماران یا ترکیبی از محیطها انجام شود. در این شرایط ارائه دهندگان خدمت باید با هم ارتباط برقرار کنند تا اهداف مراقبتی درمانی یک سو شود. در این مراقبتها ما به دنبال کاهش علائمی هستیم که با عملکرد روزانه و کیفیت زندگی بیمار تداخل دارد.

انواع مراقبت و درمان اتیسم

رویکردهای رفتاری
در رویکرد رفتاری متخصص با درک آنچه قبل و بعد از رفتار اتفاق می افتد، بر تغییر رفتارها تمرکز می کند. رویکردهای رفتاری بیشترین شواهد را برای درمان علائم اتیسم دارند. یکی از درمانهای رفتاری قابل توجه برای افراد مبتلا به اتیسم، آنالیز رفتار کاربردی (ABA) است. درمانگر در این روش رفتارهای مطلوب بیمار را تشویق می کند و از رفتارهای نامطلوب برای بهبود مهارت های مختلف جلوگیری می کند. سپس میزان پیشرفت بیمار اندازه گیری می کنند.
دو سبک آموزشی ABA عبارتند از: آموزش آزمایشی گسسته (DTT) و آموزش پاسخ محوری (PRT) است.
سبک DTT: در این سبک درمانگر از دستورالعمل های گام به گام برای آموزش یک رفتار یا پاسخ دلخواه استفاده می کند. درس ها به ساده ترین بخش های خود تقسیم می شوند و پاسخ ها و رفتارهای مثبت پاداش می گیرند. و پاسخ ها و رفتارهای نامطلوب نادیده گرفته می شود.
سبک PRT: معمولا در یک محیط طبیعی به جای محیط کلینیک انجام می شود. هدف PRT بهبود چند “مهارت محوری” است و به بیمار کمک می کند بسیاری از مهارت های جدید را بیاموزد. یکی از نمونه های مهارت محوری، برقراری ارتباط با افراد دیگر است.

رویکردهای رشد:

رویکردهای رشدی برای بهبود مهارت‌های رشدی مثل: مهارت‌های زبانی یا مهارت‌های فیزیکی، یا طیف وسیع‌تری از توانایی‌های رشدی به هم پیوسته تمرکز دارد. اغلب رویکردهای رشدی با رویکردهای رفتاری برای درمان ترکیب می شوند.
گفتار درمانی
رایج ترین درمان رشدی برای افراد مبتلا به اتیسم، گفتار و زبان درمانی است. برخی از افراد مبتلا به اتیسم با استفاده از حرکات، تصاویر، صحبت کردن و یا یک دستگاه ارتباط الکترونیکی ارتباط برقرار میکنند. با گفتار درمانی درمانگر به بهبود درک و استفاده فرد از گفتار و زبان کمک می کند.
کار درمانی
کاردرمانگر مهارت هایی را به مبتلایان به اتیسم آموزش می دهد که به فرد کمک می کنند تا حد امکان مستقل زندگی کند. این مهارت ها شامل: پوشیدن لباس، خوردن غذا، حمام کردن و صبحت و ارتباط با افراد است. کاردرمانی همچنین می تواند شامل موارد زیر باشد:
کار درمانی معمولا باعث بهبود مهارت های فیزیکی مانند حرکات بزرگتر تنه و بدن یاحرکات ظریف انگشتان میشود همچنین کاردرمانی کمک به درمان یکپارچگی حسی برای بهبود پاسخ‌ها به ورودی‌های حسی که ممکن است محدودکننده یا طاقت‌فرسا باشند،میکند.

رویکردهای روانشناختی اتیسم

با استفاده از رویکردهای روانشناختی درمانگر به مبتلایان اتیسم کمک میکند تا با اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان کنار بیایند. در روش درمان شناختی رفتاری (CBT) که یک رویکرد روانشناختی مبتنی بر یادگیری ارتباطات بین افکار، احساسات و رفتارها است. درمانگر و شخص بیمار با هم کار می کنند تا اهداف را شناسایی کنند و سپس نحوه تفکر فرد در مورد یک موقعیت را تغییر دهند تا نحوه واکنش آنها به موقعیت را تغییر دهند.

رویکردهای آموزشی
معمولا درمان های آموزشی در یک کلاس درس انجام می شود. یکی از انواع رویکردهای آموزشی، رویکرد درمان و آموزش کودکان اوتیستیک و معلولان ارتباطی مرتبط (TEACCH) است. TEACCH بر این ایده درمانی استوار است که مبتلایان به اوتیسم در یادگیری دیداری و سازگاری با محیط پیشرفت می کنند.به طور مثال،کارهای روزانه را می توان نوشت یا به تصویر کشید و در دید واضح بیمار قرار داد. با کمک این تصاویر میتوان کارهای شفاهی را به شکل دیداری و مرزها را می توان در اطراف ایستگاه های یادگیری تنظیم کرد.

رویکردهای روابط اجتماعی اتیسم

درمان‌ روابط اجتماعی بر بهبود ایجاد پیوندهای عاطفی و رشد مهارت‌های اجتماعی بیمار تمرکز دارد. مدل رشدی، تفاوت‌های فردی، مبتنی بر رابطه در واقع والدین و درمانگران را تشویق می‌کند تا علایق فرد را پیدا کرده و از علایق فرد برای گسترش فرصت‌های ارتباطی مناسب پیروی کنند. بعضی از رویکردهای روابط اجتماعی شامل گروه های والدین یا مربیان همسالان است.
در مدل مداخله توسعه روابط؛ فعالیت هایی جادارد که علاقه و توانایی و انگیزه، برای مشارکت در تعاملات اجتماعی مشترک را بالا می برد.
با کمک داستان‌های اجتماعی آموزشهای ساده‌ای از آنچه در یک موقعیت اجتماعی باید انتظار داشت ارائه می‌کنند.

رویکردهای دارویی
هیچ درمان دارویی برای اتیسم وجود ندارد. تنها بعضی داروها علائم همزمانی را که می‌توانند به عملکرد بهتر افراد مبتلا به اتیسم کمک کنند، درمان و کنترل می‌کنند.این دارو ها به کنترل ناتوانی در تمرکز،مدیریت میزان بالای انرژی، یا رفتار های آسیب‌رسان به خود، مثل ضربه زدن به سر یا گازگرفتن دست کمک کند.
دارو درمانی همچنین می تواند به کنترل شرایط روانی همزمان مانند اضطراب یا افسردگی، و شرایط پزشکی مانند تشنج، مشکلات گوارشی، مشکلات خواب کمک کند.
برای درمانهای دارویی بهتر است شما از پزشکی با تجربه در حیطه درمان اتیسم کمک بگیرید زیرا کمک به درمان بهتر میکند. همچنین والدین نیز باید شرایط بیمار را پذیرا باشند و در درمان با تیم درمانی همکاری بالایی داشته باشند.

درمان های مکمل و جایگزین

بعضی از خانواده ها از درمانهایی استفاده میکنند که در هیچ یک از دسته ها جای نمی گیرند. این درمان ها به عنوان درمان های مکمل و جایگزین شناخته می شوند. درمان های مکمل و جایگزین معمولا برای تکمیل رویکردهای سنتی استفاده می شود. آنها ممکن است شامل تمرکز و حواس درمانی ،رژیم های غذایی خاص، مکمل های گیاهی، هنر درمانی، مراقبت های کایروپراکتیک و حیوان درمانی است. برای این نوع مراقبتها حتما باید از پزشک کودک کسب اجازه کنید.

تغذیه بیماران اتیسم

بعضی خانواده ها تصور میکنند شرایط کودک خود را با رژیم غذایی خاص کنترل میکنند و یا بهبود می بخشند اما باید گفت کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم نیاز به تغذیه مناسب دارند ولی رژیم غذایی خاص بر روی آنها تاثیری ندارد. گاهی اوقات والدین سعی می کنند چیزهایی مانند گلوتن را حذف کنند تا ببینند آیا این به بهبود علائم کمک می کند یا خیر که تا به حال تحقیقی دراینباره به نتیجه نرسیده است.
باید به خاطر داشته باشید که محدود کردن غذاهایی مانند لبنیات می تواند از رشد مناسب استخوان جلوگیری کند و کودکان مبتلا به اوتیسم نسبت به کودکان غیر مبتلا استخوان‌های نازک‌تری دارند، بنابراین غذاهای کلسیم ساز مهم هستند و باید به رژیم غذایی کودک دقت شود.