یکی از هیجان انگیزترین قسمت‌های فرزند پروری زمانی است که کودک اولین کلمه را می گوید و ما صدای او را میشنویم بابا؟ ماما؟ مم؟ دَدَ؟ دادا؟ اسم چه کسی را اول به زبان خواهد آورد؟
بسیاری از خانواده ها وقتی کودکی زودتر صحبت کند آن را دلیلی بر هوش بالای او میدانند که قطعا اینگونه نیست از قضا همین اعتقاد غلط باعث میشود که بعضی از افراد تلاش کنند کلمات یا شعرهایی را به کودک بیاموزند یا هر چه سریع‌تر آموزش زبان دوم را آغاز کنند که مشکلات کلامی برای کودک ایجاد می شود. در ادامه به بررسی اختلالات گفتاری در کودکان و علت تاخیر گفتار پردازیم.

تاخیر گفتار در کودکان

چه زمانی از اصطلاح تاخیر گفتار استفاده می کنیم؟ مراقبت از نوزاد و کودک برای والدین از اهمیت بالایی برخوردار است، زمانی که گفتار کودک از سن او عقب تر باشد، یعنی میزان و سطح صحبت کردن او کمتر از کودکان هم سن خودش باشد در این زمان میگوییم که کودک تاخیر گفتار دارد. در این شرایط دو حالت برای کودک وجود دارد.
حالت اول کودک مشکلات پزشکی مانند: اتیسم، کم شنوایی، فلج مغزی، صرع، آسفیکسی و… خواهد داشت و در حالت دوم کودک کاملا طبیعی است و هیچ گونه بیماری یا اختلال تکاملی دیگری ندارد. این دسته چند عاملی هستند و علت های آنها به سه گروه تقسیم میشوند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.

علل تاخیر تکامل کودکان و تشخیص آن

علت تاخیر گفتار در کودکان سالم

گروه اول عوامل مرتبط با کودک: جنسیت، نارس بودن، بیماریها تاخیر حرکتی در ناحیه دهان و… است. گروه دوم عوامل مرتبط به خانواده: سابقه خانوادگی، تحصیلات، مادر نداشتن، وجود خواهر یا برادر کوچکتر و… می تواند باشد. گروه سوم عوامل مرتبط با محیط: استفاده از رسانه های تصویری مانند تلویزیون و تلفن همراه، عدم ارتباط با گروه همسالان است.

لكنت در کودکان

لکنت چیست؟ در فیلم ها ممکن است کودک یا فرزند بزرگسالی را که لکنت دارد دیده‌باشید. اصطلاح (لكنت زبان) اشتباه است و باید از لفظ لکنت به تنهایی استفاده کنیم همه ما زمانهایی پیش می آید که روان صحبت نمیکنیم ممکن است در زمان هایی بین جملات از کلمه هایی مثل «چیز» یا «ام» و… به صحبت خود اضافه کنیم یا صدا و کلمه ای را بیش از یک بار تکرار کنیم؛ به این حالت‌ها ناروانی گفته می شود.

فردی که لکنت دارد ناروانی های بیشتر یا انواع مختلف ناروانی را دارد. این افراد ممکن است بخشهایی از کلمه را تکرار کنند (تکرار) یک صدا را برای مدت طولانی بکشند (کشیده گویی) یا به سختی یک کلمه را بیان کنند. (قفل)

تاكنون علت لكنت به طور دقیق مشخص نشده است، اما شواهد نشان دهنده این است که دو عامل ژنتیک و تفاوت در عملکرد مغز میتواند در لکنت نقش داشته باشد.
درمان لکنت به عهده گفتار درمانگر میباشد و در مواردی بسته به نیاز و شرایط کودک باید از درمانهای تیمی استفاده کند. که در این خصوص میتوان به نقش روانشناس به عنوان درمان تکمیلی اشاره کرد.

اختلال تلفظ

یکی از انواع اختلالات گفتاری اختلال تلفظ است به حالتی که کودک صداها را به شكل غير صحيح تلفظ کند، اختلال تلفظ میگوییم مانند حذف صدا، اضافه کردن صدا، جانشین کردن صدا و نوک زبانی حرف‌زدن است.
به طور مثال حذف صدا مانند اینکه به جای تلفظ صحيح كلمه «خونه» صدای «خ» را حذف کرده و آن را «اونه» تلفظ میکند. اضافه کردن صدا مانند «مينخره» به جای «میخره» که صدای «ن» اضافه شده است. جانشین کردن صدا مانند وقتی که «کتاب» را «تتاب» تلفظ کرده و صدای «ک را با «ت» جانشین میکند.
در اختلال نوک زبانی صدای مورد نظر را به گونه ای غیر طبیعی بیان میکند مثل بيان غير طبيعى صداى «س» با صدای «ز». کودکان در زمان شروع کردن به صحبت خطاهایی در تلفظ بعضی از حرفها دارند که به تدریج از بین می رود. اما وقتی این خطاها بعد از سن مشخصی همچنان باقی بماند به عنوان اختلال تلفظ شناخته می‌شود. در واقع تلفظ صحیح هر حرفی در سن مشخصی شکل میگیرد و اگر بعد از آن سن کودک حرف مورد نظر را اشتباه تلفظ کند به عنوان اختلال تلفظ شناخته‌شده و نیاز به گفتار درمانی دارد.

جمع بندی

اختلالات گفتاری در کودکان به دو دسته ی کلی تقسیم می شود در دسته ی اول چون کودک دارای بیماری خاص و مشکلات مغزی است طبیعی است فرایند تکامل گفتاری آن با تاخیر و با اختلال نسبت به کودکان سالم باشد اما در صورتی که کودک شما سالم و رشد طبیعی داشته باشد عوامل مختلف میتوانند بر روی آن تاثیر بگذارند و از طریق گفتار درمانی به راحتی رفع می شود.